Hoe werken we?

Klimaatslimme landbouw als visie

De klimaatwetenschap en het klimaatbeleid zijn opgedeeld in twee pijlers: (a) de reductie van broeikasgassen of mitigatie en (b) het aanpassen aan het veranderende klimaat of adaptatie.

Binnen de landbouwsector zijn beide pijlers vaak moeilijk te onderscheiden. De meeste maatregelen in de landbouw werken op beide klimaatpijlers tegelijk. Bovendien worden ze veelal ingezet om de algemene duurzaamheid te verhogen. Verder kaderen dergelijke landbouwmaatregelen steeds binnen een lokale socio-economische en beleidsmatige context. Het potentieel van klimaatmaatregelen in de landbouw hangt onder meer af van het wettelijke kader, vb. het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van de EU, de technische kennis van de landbouwer, de investeringsruimte van het landbouwbedrijf, de arbeidsintensiteit van de maatregel, enz. Om deze complexiteit te vatten, wordt er binnen het landbouwonderzoek gesproken over ‘Climate Smart Agriculture’ (CSA) of ‘klimaatslimme landbouw’. ‘Climate Smart Agriculture’ (CSA) is een denkkader met drie expliciete doelstellingen;

(1) Mitigatie of de reductie van broeikasgassen
(2) Adaptatie of het aanpassen aan het nieuwe klimaat
(3) Duurzame productie

Er is nood aan effectieve en efficiënte klimaatmaatregelen met bijzondere aandacht voor mogelijke ‘probleemverschuivingen’. Klimaatmaatregelen die slechts één CSA-doelstelling realiseren maar een andere CSA-doelstelling in de weg zitten, zijn uit den boze.

Multidisciplinariteit en systeemdenken als troeven

Een belangrijke troef van ILVO is de holistische manier waarop vraagstukken rond landbouw en klimaat benaderd worden. Dat laat toe om de complexe samenhang tussen mitigatie, adaptatie en algemene duurzaamheid mee te nemen in landbouw en klimaatonderzoek. De multidisciplinaire kennis aanwezig op ILVO en de expertise in systeemdenken dragen daartoe bij. Het ILVO Expertisecentrum Landbouw & Klimaat brengt experten uit de diverse ILVO-eenheden samen. Dankzij hun uiteenlopende kennis en expertise dragen ze bij tot een geïntegreerd antwoord op een actuele landbouw- en klimaatvraag.

Systeemdenken rond landbouw en klimaat houdt in dat je alle facetten –maatschappelijke actoren, economische en milieu factoren - in acht neemt bij het bestuderen van landbouw- en klimaatvragen. Al deze facetten zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. Om klimaatslimme strategieën naar voren te schuiven is het belangrijk de wisselwerking tussen actoren en factoren te begrijpen. Op deze manier kunnen probleemverschuivingen in kaart worden gebracht; bv. om te vermijden dat een lagere broeikasgas-uitstoot in Vlaanderen gepaard gaat met een toename elders. Het helpt ook om in kaart te brengen welke actoren betrokken moeten worden bij onderzoek; om klimaatslimme strategieën op een succesvolle manier over te zetten van theorie naar praktijk is gedragenheid en betrokkenheid immers cruciaal. Dat kan onder andere via rekentools voor consultenten en adviseurs, demonstratieprojecten, focusgroepen en transdisciplinaire overlegplatformen.